CYBERSYN: GELECEK TOPLUMUN İZİNDE
Güney Işıkara, Allende Şili'sinin faşist darbeyle kesintiye uğrayan "sosyalist internet" deneyimini kaleme aldı.
Güney Işıkara
CYBERSYN VE SOVYETLERDE BİLGİSAYAR AĞLARI DENEYİMİ
Sosyalizm ve Teknoloji dosyasında iki bölüm halinde incelediğimiz tarihsel deneyimler, teknolojinin böyle bir planlama için kullanım olanaklarını gösterdiler; bu yazıda ise bu deneyimleri dersleriyle birlikte tartışmaya açmak istiyoruz.
EKOLOJİK ÇÖKÜŞ: KAVRAMLAR VE TARTIŞMALAR
Küresel ısınma (ve ekolojik çöküş) özü itibarıyla piyasa mekanizmasının yerine planlamayı, kâr hedefi yerine ihtiyaçların tatminini merkeze koyan bir kolektif aklı çağırıyor. Bu yoldaki ilk adımlarımız metalaşma sürecini tersine çevirmek; sorunun yapısal ve sınıfsal yönünü teşhir etmek; uzlaşma ve yetinme yerine sınıf mücadelesini tırmandırmak olabilir. Esas hayalperestlik planlı bir sosyalist ekonomiden bahsetmek değil, insanlığın ve ekosistemin kapitalizmde herhangi bir geleceği olduğuna inanmaktır.
DARON ACEMOĞLU, ALİ BABACAN, DEMOKRASİ VE KAPİTALİZM
Acemoğlu ve Robinson’a göre ‘sürdürülebilir büyüme’ kulvarına en önde giren Britanya, bunu kapsayıcı ve çoğulcu kurumlardan ziyade ilksel birikim sürecinin hızlanmasına doğrudan katkı sunan merkezileşmiş malî-askerî bir devlet; bu devletin dışarıda yürüttüğü kesintisiz savaş, yağma, sömürgeleştirme politikaları; yine bu devletin bariz bir sınıf karakteriyle içeride desteklediği sanayileşme, sömürü ve birikim süreçleri sayesinde gerçekleştirmiştir.
THE DEBATE ON PLANING IN A SOCIALIST ECONOMY – 2: PLANNING AND THE FALLACY OF MARKET SOCIALISM
In the last section of the piece we argued that socialism—both as conceived by its founding thinkers and as a historical project—is possible only in a planned economy that goes beyond the market and commodity production and abolishes the law of value.
THE DEBATE ON PLANNING IN A SOCIALIST ECONOMY – 1: THE INCOHERENCE OF LIBERAL IDEOLOGY
We have seen that where it comes to resource allocation without waste, generation of new methods and technologies, and adapting the planning and production structure to changing conditions, there is no technical or theoretical reason why a socialist economy should lag behind a market economy based on private property.
Anwar Shaikh’in Gözünden Kapitalizm: Rekabet, Çatışma, Bunalımlar
Politik iktisatçılar, özellikle de Marx, kârın sömürü yoluyla emek-gücünden sökülerek alındığını; dolayısıyla üretim, dolaşım ve bölüşüm alanlarının zorunlu olarak sınıf çatışması zemininde gerçekleştiğini; bunalımların kapitalizmde bir istisna değil, kural olduğunu çok iyi anlamışlardı. Kitap, iktisatçıları bu çerçeveye geri dönmeye davet ediyor; kapitalizmi önce bir harikalar diyarı olarak resmedip, sonra gerçeklikte karşılaştığımız her şeyi teoriden bir sapma olarak görmek yerine gerçek olanla başlamaya çağırıyor.
DIE UNABHÄNGIGSTE ZENTRALBANK WO GIBT
Die Türkei steht kurz vor einer großen Wirtschaftskrise. Bürgerliche Medien machen Erdoğan dafür verantwortlich, unter anderem, weil er die Unabhängigkeit der Zentralbank beschädige. Güney Işıkara deckt die neoliberale Ideologie hinter dieser Kritik auf.
Ekonomik Kriz ve Merkez Bankasının Bağımsızlığı Miti
‘Kurumlar erozyonunun durdurulması ve geri çevrilmesi’, OHAL’in kaldırılması ve ‘normale dönülmesi’, merkez bankasının sarayın güdümünden çıkması ve özerkliğini tekrar kazanması, bir an evvel faiz arttırılarak ekonomiye nefes aldırılması şu günlerde sıkça duyduğumuz çözüm önerileri arasında. Demokratik bir talep olan OHAL’in kaldırılmasını bir yana ayırırsak, saydığımız diğer öneriler bırakın yetersiz kalmayı, sol bir programın parçası olarak dile bile getirilemez. Zira böyle bir çerçeve olsa olsa tipik bir IMF programına giden taşları döşer.
Radikal Demokrasi, Halk Demokrasisi ve Kapitalizm
Tabiyet, tahakküm ve baskı ilişkilerini incelerken özel mülkiyetin sorunsallaştırılmaması, politik olanla ekonomik olanın birbirinden bağımsız iki alan olarak kavranmasıyla ilintilidir. Bu yanılsamanın sonucunda, bir yandan politik alanda demokrasi ve eşitlik herkes için tanımlanırken, diğer yandan insan hayatının büyük kısmının içinde geçtiği ekonomik alan bu haklardan arındırılır.
TEKNOLOJİK İYİMSERLİĞE DAİR
Bilim, makine ve yapay zeka kendi içinde ne bir tahribat kaynağı, ne de kurtarıcı bir kahraman olabilir. Kendi torunlarımıza gerçekten (yaşanabilir) bir dünya bırakmak istiyorsak yapmamız gereken ütopyayla distopya arasında bir uçtan ötekine savrulmak yerine, içinde bulunduğumuz derin krizi üretim ilişkileri bağlamında serinkanlılıkla ele almak ve ezelden beri pansuman telkin edenlere kulağımızı tıkayıp, yarayı doğuran kaynağı kökünden kurutmaktır.
Mahfi Eğilmez’in “Ahbap-Çavuş Kapitalizmi”ne Dair
Yalnızca Mahfi Hoca değil, neden birçok iktisatçı bugünkü kapitalizmin (tam değil) aksak/bozuk rekabet, (rasyonel değil) irrasyonel davranış, (genel denge değil) arz-talep dengesizlikleri tarafından tanımlanan, ‘yeni ve farklı bir kapitalizm’ olduğunu düşünüyor? Sorunun cevabı çok basit: sabit nokta olarak neoklasik teori ve tam rekabetçi piyasa modeli alındığında, gerçekte karşımıza çıkan her şey bize bozuk ve aksak olarak görünüyor.
Sosyalist Ekonomide Planlama Tartışması-2: Piyasa Sosyalizmi Yanılgısı ve Planlama
Günümüz (akademik) sosyalistlerinde sıkça rastlanan piyasa ve planlama karmasından doğan piyasa sosyalizmi, piyasayı muhafaza etmek adına sosyalizmi feda etmeyi getirir. Gerek sosyalizmin kurucu düşünürlerinin tahayyülü, gerekse kavramın taşıdığı tarihsel iddia ancak piyasa ve meta üretiminin ötesine geçen, değer yasasının tasfiye edildiği planlı bir ekonomide gerçekleşebilir.
Sosyalist Ekonomide Planlama Tartışması-1: Liberal İdeolojinin Tutarsızlığı
Kaynakların israfa yol açmadan tahsis edilmesi, yeni yöntem ve teknolojilerin üretilmesi, üretim yapısının ve planların değişen koşullara uyum sağlaması açısından sosyalist bir ekonominin özel mülkiyete dayalı piyasa ekonomisinden aşağı kalması için teknik ve teorik hiçbir neden yoktur. Sosyalizm tartışması, burjuva ufkunun dayattığı dar bir çerçevede verimlilik yarışına indirgenemez.