#DOSYA 08: BAĞIMSIZ VE DEVRİMCİ SİNEMALAR
Bu dosyamızda, egemen ticari sinemaya karşı ezilenlerin kendi hikayelerini anlatma ısrarının vücut bulduğu bağımsız ve devrimci sinema pratiklerini...
#AlpAltınörseÖzgürlük
#DOSYA 08
BAĞIMSIZ VE DEVRİMCİ SİNEMALAR
#DOSYA 08’E GİRİŞ: BAĞIMSIZ VE DEVRİMCİ SİNEMALAR
Bağımsız ve devrimci sinema kavramları üzerine gelişen tartışmalar ne yeni ne de eski. Özellikle sinemada bağımsızlık kavramına, sinemanın endüstriyelleştiği ilk yıllardan itibaren rastlamak mümkün. Bağımsız sinema, en basit anlamıyla, devasa sinema endüstrisinin karşısında ekonomik, artistik ve entelektüel olarak kendi ayrımını koyabilen ve ona karşı cephe alabilen pratiğin adlandırmasıdır diyebiliriz. Devrimci sinema ise bağımsızlığı içerdiği gibi film yapma pratiğinin kimin için olduğu ve ne için yapıldığı gibi soruları yükseltir.
SOVYET SİNEMASI’NDA BİR ÖNCÜ: EDUARD TİSSE’NİN EİSENSTEİN SİNEMASINA KATKISI ÜZERİNE KISA BİR DENEME
Bergan, Eisenstein’ın biyografisinde, üç önemli Sovyet sanatçısı Eduard Tisse, Grigoriy Alexandrov ve Sergei Eisenstein’in tanıklık ettiği bir iş kazasını bu şekilde betimlemektedir. Bir prova esnasında, Alexandrov’un bir anlık dikkatsizliği nedeniyle Tisse ölümden kıl payı kurtulur ve “sinema tarihinin akışı” olduğu gibi kalır. Bir açıdan, Bergan’ın burada öne sürdüğü temel önerme, sinema tarihine yön veren Eisenstein sinemasının Tisse’nin katkıları olmaksızın aynı tarihsel konuma sahip olamayacağıdır
Suruç Katliamı’nın filmi “Gitmek”
Çok geniş bir ölçek vardı karşımızda aslında; 33 insanın hayatı, dolayısıyla onları tanıyan, tanıklık edebilecek onlarca insan, katliamdan sağ kurtulabilmiş olanlar. Aklıma ilk gelen şey görsel-işitsel bir arşiv oluşturmaktı. Dolayısıyla adeta arkeologların inşaat alanlarında yaptığı kurtarma kazısına benzer bir şekilde onlar hakkında ulaşabildiğimiz her görüntüyü, tanıklığı, hatırayı toplamak ve güvenli bir yerde muhafaza etmek gerektiğini düşündüm.
PICK UP YOUR PHONE AS A WEAPON!
Mass revolutionary filmmaking can become another front of struggle - a modern form of storytelling - but only in the context of all the same struggles communists and revolutionaries have learned in all the decades and centuries of organised working-class resistance and revolt. 'Red first then expert', 'intellectualise the proletarians and proletarianise the intellectuals', 'from the masses to the masses' - and all the many lessons we've learned on how to build and lead the revolution.
TELEFONUNU SİLAH OLARAK KULLAN!
"Önce kızıl, sonra uzman", entelektüelleri proleterleştirme, proleterleri entellektüelleştirme", "kitlelerden kitlelere" ve daha bunlar gibi devrimi nasıl gerçekleştirebileceğimize ve yönetebileceğimize dair bir sürü ders bulunmakta. Sol ve sağ sapma, maceracı ve reformist sinemalar üretilecektir. Ama bir sentez olarak, daha çok ve daha iyi kullanmamız gereken biçim ve öz olarak devrimi mümkün kılacak kullanışlı bir araca sahibiz.
“DİKKAT. KAMERA. MOTOR”
Sayıları hiç de az olmayan kadın yönetmenlerin sadece bir kaçının ismi duyulmuş olsa da, Sovyet dönemi boyunca yönetmenlik koltuğuna 80’e yakın kadın oturmuştur. Bu kadın yönetmenlerden birçoğu övgüye değer görülüp ün kazanırken kimileri de eleştirilere ve yasaklara maruz kalmıştır.
ÇARK: TARİHSEL DÖNÜŞÜM YILLARINDA HİÇ DEĞİŞMEYENE ODAKLANMAK
Gündelik gerçekliğin kayda alınması, aynı gerçekliği yaratan dinamiklerin ortaya konulması ve gerektiği koşullarda ortadan kaldırılması gibi işlevlere sinemanın tarihsel rolü sebebiyle sahip olduğunu söyleyebiliriz. Bahsedilenler ışığında Muzaffer Hiçdurmaz’ın 1987 yılı yapımı olan Çark filmini, Türkiye sinemasındaki tarihsel konumu, açıkça politik olarak tanımladığı bu konumu nasıl şekillendirdiği, toplumsal perspektifini hangi dinamikler üzerine yoğunlaştırdığı, cinsiyet temsillerinin öncüllerine göre nasıl bir karakter taşıdığını ve daha önce yapılmış sinema tartışmaları bakımından hangi noktada yer aldığını incelemeye çalışacağım.
YILMAZ GÜNEY SİNEMASINDA ULUS VE ULUSAL KİMLİK İNŞASININ TEMSİLİ FRAGMANLARI: ENDİŞE, AĞIT VE HUDUTLARIN KANUNU FİLMLERİNİN ANALİZİ
Yılmaz Güney filmleri, Türkiye sinema tarihine ülkenin ekonomik, toplumsal ve siyasal sorunlarını etraflıca yansıtan, yetkin ve üretken bir sinema anlayışı armağan etmiştir. Güney’in filmlerinin dikkate değer bir bölümü, Anadolu halklarının toplumsal sorunlarını belirgin bir sınıf bilinci aracılığıyla derin bir incelemeye tabi tutar. Güney’in sahip olduğu sınıf temelli teorik bakış açısı, onun filmlerini Türkiye’de 1960-65 yılları arasında kendini gösteren ve dayanışma temasına dair hümanist bir vurgu taşıyan Toplumsal Gerçekçi sinema geleneğinden ayrıştırır (Daldal, 2013). Bu bağlamda, Güney’in sanatsal çalışmalarının çoğunda -anlatı yapısında belirli bir başkahramanın bireysel hikâyesine odaklananlar da dâhil olmak üzere-, Türkiye’nin sosyo-ekonomik dinamiklerine ışık tutan toplumsal bir tahkikatın ipuçlarını bulmak mümkündür.
#MAKALELER
SİSTEMATİK DİYALEKTİĞİN DİYALEKTİK MATERYALİST ELEŞTİRİSİ
Marx’ın yöntemi, onun Kapital’ini ve dolayısı ile Marksist bilimi anlama konusunda temel önemdedir. Dolayısı ile Marx’ın yöntemine ilişkin tartışmalar ve değişik yaklaşımlar hep olagelmiştir. Bunlardan birisi de Sistematik Diyalektikçiler ya da Yeni Diyalektikçiler olarak anılan bir dizi yazarın yaklaşımıdır. Bu yazarların Marx’ın yöntemine dair görüşleri kimi değişiklikler gösterse de ana bir kuramsal çerçeve içine de alınabilir.
SUÇLU KİM? NE YAPMALI?
Suçlu Kim? Ne Yapmalı? 19. Yüzyıl Rus Edebiyatının en temel iki sorusudur bunlar. Dostoyevski’den Turgenyev’e, Gogol’den Gonçarov’a pek çok yazar, “toplumsal sorunun” gerçekçi resimlerini çizerek, suçluyu aramış, çözüm önerilerini doğrudan ya da dolaylı olarak eserlerinde sergilemişlerdir.
YOLDAŞ WALTER RODNEY
Dayanışma, görünüşte en ayrık olan dünyaların arasında bile köprüler kurabilir. Bu dayanışmanın vücut bulduğu Walter Rodney gibi kişilikler ise hayatta kalma ve özgürleşme mücadelesinin kulakları sağır eden gürültüsünün ritmidir. Bu ritme eşlik etme, onunla dans etmeye devam etmeliyiz.
İMKANSIZ OLAN SOSYALİZM DEĞİL: KAPİTALİZM
Altınörs, adına kapitalizm denilen irrasyonel sistemin güncel krizini ve bu sistemden (krizden değil!) çıkış yollarını tartışıyor. Üstelik bunu gayet açık, anlaşılır ve akıcı bir dille yapıyor. Kapitalizm nereye gidiyor, ondan nasıl kurtulacağız, nasıl bir toplum kuracağız, ne yapmalı? Bunlar kitapta yanıt aranan, günümüzde sadece sosyalistler için değil, aslında tüm insanlık için hayati önem taşıyan sorular. İmkânsız Sermaye bu sorulara yaratıcı yanıtlar öneriyor. Kitabı kısaca değerlendirip, tartışmayı bir parça daha ileri taşımaya çalışacağım.
KARL LIEBKNECHT VE ROSA LUXEMBURG
Liebknecht ve Rosa’nın elinden düşen bayrağı ayakları altında çiğneyerek çamura gömemeyecekler. Bu bayrak kitleler tarafından kavrandı bir kere. Scheidemanncılar ve tüm dünya burjuvazisi için amansız bir tehdit olmaya devam ediyor. Kahraman savaşçılar katledildi, ama devrim yaşıyor!
KOLOMBİYA’DA KORONA VE PARAMİLİTARİZM
Karantina koşullarının sendikal hareketleri ve öğrenci hareketlerini iyice zayıflatması sonucu büyük şehirlerde dahi paramiliter grupların faaliyetlerini artırdıklarını görmekteyiz. Karantinanın dolaylı sonuçlarından olan ekonomik krizin yoksul halkın iyice belini büktüğü koşullarda uyuşturucudan ve katliamlardan kazandıkları paranın çok küçük bir kısmıyla gıda ve giyecek gibi temel ihtiyaç yardımlarına başladıkları takdirde yakın gelecekte paramiliter grupların meşruiyetlerini iyice sağlamlaştırmalarının önüne geçecek kayda değer bir güç yok gibi görünüyor.
BELARUS CUMHURİYETİ’NDEKİ DURUM HAKKINDA
Belarus’taki cumhurbaşkanlığı seçim kampanyasının sona ermesinin hemen ardından kitlesel eylemler ülkeye yayıldı. Minsk’te, diğer bir dizi irili ufaklı kentte, ilk olarak uzun yıllardır süregelen Lukaşenko başkanlığındaki iktidar karşıtları kendiliğinden sokağa çıkarken, ardından Lukaşenko’nun çağrısı üzerine iktidar destekçileri çıktılar. Belarus iktidarının kendiliğinden sokağa çıkan protestoculara karşı sert müdahaleleri, Minsk'teki siyasal gerginliği arttırdı. Öncesinde açık bir apolitiklik ve tepkisizlik gösteren nüfusun çeşitli kesimlerinin siyasi kış uykularından uyanmalarına katkıda bulundu.
EMEK DEĞER TEORİSİ
Kapitalist değerin oluşumunda, öznel niteliklerinden sıyrılmış emeğin, Adam Smith ile görülmeyebaşlandığı söylenebilir. Ricardo’da ise, tek değer ölçüsü olarak emekgörülmeye başlanmış ve emek üretkenliğindeki değişimlerin değere etkisi gibi emek ile değerin ilişkisinin derinleştirildiği aşamalar da tartışıldığı için, emeğin standart bir değer ölçüsüolup olamayacağınoktasına ulaşılmıştır.
MARKSİST DEĞER TARTIŞMALARI: DAVID HARVEY, MICHAEL ROBERTS TARTIŞMASI
Harvey’in geniş kapsamlı ancak kısa makalesinde, değer teorisine dair yaptığı açıklamaların, kuramsal olarak eleştirilmesi gereken birçok nokta içerdiği kanısındayız. Harvey’in, Marx’ın değer teorisine ilişkin açıklamasının genel çerçevesini aktarmaya çalışalım.
MAOİZM NEREDEN?
Dünyayı kavrayışı büyük oranda doğru olan ve bu temelde esasen devrimci bir duruş sergileyen Maoistler de vardır, bugünkü Çin partisiyle birlik içerisinde bulunan Üç Dünya Teorisi revizyonistleri de… Ancak dogmatikçe Mao karşıtı olan bir Marksist-Leninist, “Maoist” terimini her ikisini eşit biçimde kınamak için kullanabilir.
